Vergeving

Vergeven, vergaf, heeft vergeven. Het klinkt zo gemakkelijk, maar vergeven is vaak een diep proces dat je grotendeels alleen doormaakt. Een pad dat ieder zelf afgaat. Dat naar verzoening leidt. Daarover gaat mijn blog deze week.

Wat het betekent
Vergeving is volgens de algemene opvatting ‘het iemand niet meer kwalijk nemen van een ernstige daad’. Deze daad overtreft het gewone en is iets waarvoor sorry zeggen niet afdoende is.

Voor wie je het doet
Vergeving lijkt heel onbaatzuchtig. Alsof je iemand ‘genade’ schenkt. Maar wie vergeeft doet dat ook voor zichzelf. Want vergeving bevrijdt van negatieve, beschuldigende of haatdragende gevoelens. Wie kan vergeven is daarbij zelf gebaat. Want voortdurende beschuldiging en boosheid verhardt, terwijl vergeving juist verzacht. Na vergeving kan ieder in principe weer verder met zijn leven.

De deugd ‘vergevings-gezindheid’
Gezindheid betekent geneigdheid of bereidheid. Met andere woorden: als het even kan, ben je goedgezind/geneigd/bereid om voor vergeving te kiezen, in plaats van iemand (of jezelf) iets voort-durend kwalijk te blijven nemen.

Een gift
Volgens de Winkler Prins uit 1870 betekent Gezindheid ‘eene bepaalde rigting van den wil’. Wil je iemand (of jezelf) lang blijven beschuldigen, of kies je voor ‘kwijtschelding’? Met andere woorden: zet je de terugbetaling (bijvoorbeeld in schuldgevoel) van de schuld stop? Vergeving is in dat opzicht een gift, een geschenk.

En een gave
Vergeving is ook een gave: een hele kunst. Sommige dingen zijn makkelijker ‘vergeefbaar’ dan andere dingen. Bovendien heeft de ene mens de kwaliteit of vaardigheid – het kunnen vergeven – sterker ontwikkeld dan de andere. Jezelf vergeven voor een ernstige daad is misschien wel het allermoeilijkst… Het is geen knop die je omzet, maar een diep proces dat aandacht en tijd van je vraagt. Een proces waarbij ook de eigen rol bekeken wordt: ben je boos op de ander, of ben je ook boos op je zelf? Want hoe heeft dit je kunnen overkomen? Het betekent de teleurstelling in jezelf verwerken. Nagaan wat je ervan geleerd hebt en waar jij behoefte aan hebt.

Erkenning
Hoe verhoudt vergeving zich tot verontschuldigen of excuses aanbieden? Iemand die zich ver-ont-schuldigt draagt vaak redenen aan waarom iets niet goed is gegaan. Excuses zijn ook ‘voorwendselen’, die de daad moeten rechtvaardigen, en daar gaat het nou juist niet om bij vergeving vragen. Vergeven betekent dat wordt erkend dat er anders gehandeld had moeten worden. Dat laatste – de erkenning – kan enorm helpend zijn. Want iedereen beschikt over de geneigdheid te vergeven, mits het leed dat ons is aangedaan erkend wordt.

Spijt
Spijt is nog een ander woord dat speelt bij vergeving. Spijt hebben betekent berouw tonen. Oprecht mee rouwen en  evenveel leed voelen. Spijt hebben is dus iets anders dan ‘het jammer vinden’, het is ‘de jammer’, ‘de smart’ van de ander voelen en doormaken.

Herstel
Pas daarna kan verzoening geschieden. Kan de zere plek bij helen. Kan de rust en vrede herstellen. Hopelijk in beide harten.

Reflectievragen:

• Wat is vergeving? Wat betekent vergevings-gezindheid?
• Bestaat er zoiets als ‘echte’ vergeving? Heb je een keer iemand ‘echt’ vergeven?
• Heeft iemand jou weleens om vergeving gevraagd? Kon je vergeven? Waarom wel/niet?
• Wat heb je nodig om iemand, of jezelf, te vergeven?
• Is het iets anders dan begrijpen? Wat is het verschil?
• Vraag jij weleens om vergeving? Wat is het verschil met je verontschuldigen?
• Is vergeving van een ander onbaatzuchtig, of doe je het (ook) voor jezelf?
• Wat doet vergeving?
• Kun je de deugd deze week gebruiken? Waarbij?